बांधकाम कामगारांसाठी आनंदाची बातमी – नोंदणी व नूतनीकरण आता पूर्णपणे मोफत!

13 ऑगस्ट 2025 रोजीच्या शासन निर्णयानुसार, आता बांधकाम कामगार नोंदणी (Free Construction Worker Registration) मोफत करण्यात आली आहे. भारतामध्ये तसेच महाराष्ट्रात बांधकाम क्षेत्र हा मोठ्या प्रमाणात कामगारांना रोजगार देणारा उद्योग आहे. विविध पायाभूत सुविधा, घरे, रस्ते, पूल, औद्योगिक इमारती यांसारख्या प्रकल्पांच्या उभारणीत लाखो बांधकाम कामगार दिवसरात्र मेहनत घेतात. या कामगारांचे काम धोकादायक स्वरूपाचे असते. त्यांना आरोग्याशी संबंधित जोखीम, अपघातांची शक्यता, अस्थिर रोजगार, तसेच सामाजिक सुरक्षेचा अभाव अशा अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते.

कामगारांचे हक्क, सुरक्षा आणि कल्याण यासाठी केंद्र सरकारने 1996 मध्ये इमारत व इतर बांधकाम कामगार (रोजगार नियमन व सेवा शर्ती) अधिनियम लागू केला. या अधिनियमांतर्गत राज्य सरकारांना बांधकाम कामगारांचे नोंदणीकरण करण्याची, कल्याणकारी मंडळ स्थापन करण्याची आणि विविध योजना राबवण्याची जबाबदारी देण्यात आली. महाराष्ट्रात या अधिनियमाची अंमलबजावणी करण्यासाठी 2007 मध्ये संबंधित नियमावली तयार करण्यात आली आणि महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ स्थापन करण्यात आले.

बांधकाम कामगार नोंदणी मोफत – Free Construction Worker Registration:

पूर्वी बांधकाम कामगारांच्या नोंदणीसाठी मंडळाकडे 25 रुपयांचे शुल्क निश्चित करण्यात आले होते. नंतर ते शुल्क कमी करून 1 रुपये करण्यात आले. मात्र, 2025 मध्ये झालेल्या मंडळाच्या बैठकीत एक महत्त्वाचा निर्णय घेण्यात आला. बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांना आर्थिक दिलासा मिळावा आणि नोंदणी प्रक्रियेतील अडथळे दूर व्हावेत म्हणून नोंदणी व नूतनीकरण शुल्क (Free Construction Worker Registration) पूर्णपणे रद्द करण्याचा ठराव घेण्यात आला.

शासन निर्णय दिनांक 13 ऑगस्ट 2025 नुसार, महाराष्ट्रातील सर्व बांधकाम कामगारांना मंडळाकडे नोंदणी अथवा नूतनीकरण करताना कोणतेही (Free Construction Worker Registration) शुल्क भरावे लागणार नाही.

• सुरुवातीला हे शुल्क 25 रुपये होते.

• नंतर ते कमी करून 1 रुपये करण्यात आले.

• 2025 च्या शासन निर्णयानुसार आता नोंदणी व नूतनीकरण पूर्णपणे मोफत आहे.

या निर्णयाचे महत्त्व:

1. आर्थिक दिलासा: बांधकाम कामगार बहुधा अल्प उत्पन्न गटातील असतात. त्यांना नोंदणीसाठी शुल्क भरणे हीसुद्धा आर्थिक ओझे वाटते. आता ही अडचण दूर झाली आहे.

2. नोंदणीतील वाढ: शुल्क हटवल्यामुळे अधिकाधिक कामगार मंडळाशी नोंदणी करतील. त्यामुळे त्यांना शासनाच्या विविध कल्याणकारी योजनांचा लाभ मिळू शकेल.

3. सामाजिक सुरक्षा बळकट: मंडळाकडे नोंदणी झालेल्या कामगारांना शैक्षणिक सहाय्य, आरोग्य विमा, अपघात भरपाई, गृह सहाय्य अशा योजना उपलब्ध होतात. नि:शुल्क नोंदणीमुळे कामगारांचे सामाजिक सुरक्षा जाळे अधिक मजबूत होईल.

4. प्रशासनिक पारदर्शकता: ऑनलाइन प्रणालीमुळे नोंदणी प्रक्रिया अधिक सुलभ झाली आहे. आता शुल्क हटवल्यामुळे प्रक्रिया अजून सोपी होईल.

कल्याणकारी योजना

महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ सध्या 29 हून अधिक योजना राबवत आहे. त्या प्रमुख योजना पुढीलप्रमाणे आहेत:

• शैक्षणिक सहाय्य योजना: कामगारांच्या मुलांना शालेय व उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक मदत.

• आरोग्य सहाय्य योजना: अपघात उपचार, रुग्णालयीन खर्चासाठी मदत.

• गृह सहाय्य योजना: घर बांधणे किंवा दुरुस्ती करण्यासाठी सहाय्य.

• सामाजिक सुरक्षा योजना: निवृत्ती लाभ, अपंगत्व पेन्शन, कौटुंबिक पेन्शन.

• महिला व बालकल्याण योजना: मातृत्व लाभ, शालेय साहित्य वितरण.

या सर्व योजना केवळ नोंदणीकृत कामगारांसाठी उपलब्ध आहेत. त्यामुळे नोंदणी (Free Construction Worker Registration) नि:शुल्क झाल्यामुळे योजनांचा लाभ घेणाऱ्यांची संख्या मोठ्या प्रमाणात वाढण्याची अपेक्षा आहे.

कामगारांसाठी फायदे

• नोंदणी प्रक्रिया आर्थिकदृष्ट्या सुलभ झाली.

• शासनाच्या कल्याणकारी योजनांपर्यंत सहज पोहोच मिळाली.

• अपघात किंवा आजारपणाच्या प्रसंगी मदत मिळण्याची हमी.

• मुलांच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदतीची सोय.

• भविष्यकालीन सामाजिक सुरक्षेची खात्री.

समाजावर होणारे परिणाम

• कामगार वर्गाची जीवनमान उंचावेल.

• कामगारांच्या कुटुंबांचे आर्थिक व शैक्षणिक स्तर सुधारेल.

• बांधकाम क्षेत्रातील कामगारांचे स्थान व प्रतिष्ठा वाढेल.

• शासनाच्या कल्याणकारी योजना प्रत्यक्ष लाभार्थ्यांपर्यंत अधिक कार्यक्षमतेने पोहोचतील.

महाराष्ट्र शासनाने घेतलेला हा निर्णय ऐतिहासिक ठरणार आहे. “इमारत व इतर बांधकाम कामगार नोंदणी (Free Construction Worker Registration) नि:शुल्क” हा निर्णय केवळ एका शुल्काच्या रद्दबाबत नसून, तो कामगारांच्या सन्मान, सुरक्षितता आणि सामाजिक सुरक्षेच्या दिशेने उचललेले महत्त्वाचे पाऊल आहे. बांधकाम कामगार समाजाच्या उभारणीत मोलाचा वाटा उचलतात. त्यांच्या जीवनात आर्थिक व सामाजिक स्थैर्य निर्माण करण्यासाठी हा निर्णय दूरगामी ठरेल.

शासन निर्णय (Free Construction Worker Registration GR):

इमारत व इतर बांधकाम क्षेत्रातील काम करणाऱ्या कामगारांना महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाकडे नोंदणी/नुतनीकरण करण्याकरीता भरावयाची नोंदणी/नुतनीकरण फी (Free Construction Worker Registration) नि:शुल्क करणेबाबत शासन निर्णय डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा.

या लेखात, आम्ही बांधकाम कामगार नोंदणी मोफत! (Free Construction Worker Registration) विषयीची संपूर्ण माहिती दिली आहे. मला आशा आहे की तुम्हाला हा लेख आवडला असेल. तुम्हाला हा लेख आवडला तर नक्की शेअर करा. तुम्हाला या लेखाबद्दल काही प्रश्न असल्यास, कृपया टिप्पणी द्या.

पुढील लेख देखील वाचा!

1. बांधकाम कामगार ऑनलाईन नोंदणी कशी करावी? संपूर्ण माहिती व योजना फायदे!
2. बांधकाम कामगार लाभार्थी यादी ऑनलाईन पहा आणि लाभार्थी यादी मध्ये नाव नसेल तर नोंदणीची स्थिती जाणून घेऊन अशी करा (Bandhkam Kamgar Nondani) नोंदणी अपडेट!
3. बांधकाम कामगाराने मागील वर्षभरात ९० दिवस काम केल्याचे प्रमाणपत्र देऊन नोंदणी करणेबाबत शासन नियम
4. बांधकाम कामगार कल्याणकारी योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठी ऑनलाईन मागणी अर्ज (Online Claim) कसा करायचा जाणून घ्या सविस्तर

वरील लेख आपल्या सर्व मित्रांना शेअर करा. आपल्याला या लेखाबद्दल काही प्रश्न असल्यास, कृपया कमेंट करा.

आमच्या सोशल मीडिया व्हॉट्सअ‍ॅप, फेसबुक आणि टेलिग्राम ग्रुप मध्ये सामील होण्यासाठी इथे क्लिक करा !!