मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजनेच्या तरतूदींमध्ये सुधारणा!

May 22, 2025 MSDhulap Team

भारतातील युवकांना उद्योगधंद्याच्या माध्यमातून स्वावलंबी बनवण्यासाठी आणि बेरोजगारीचे प्रमाण कमी करण्यासाठी केंद्र व राज्य सरकारे विविध योजना राबवत असतात. महाराष्ट्र राज्याने 1 ऑगस्ट 2019 पासून “मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम” (CMEGP) ही योजना सुरू केली होती. ही योजना ग्रामीण व शहरी भागातील युवक-युवतींना व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आर्थिक मदत, प्रशिक्षण व मार्गदर्शन पुरवते. परंतु वेळोवेळी आर्थिक, तांत्रिक आणि सामाजिक गरजांनुसार या योजनेत (CMEGP Update) सुधारणा करणे आवश्यक ठरते. त्या अनुषंगाने दिनांक 21 मे 2025 रोजी महाराष्ट्र शासनाने या योजनेतील तरतुदींमध्ये महत्त्वपूर्ण सुधारणा जाहीर केल्या आहेत.

Table of Contents

मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजनेच्या तरतूदींमध्ये सुधारणा – CMEGP Update:

सुधारित CMEGP योजनेतील प्रमुख बदल पुढीलप्रमाणे आहेत:

1. पात्र घटकांचा विस्तार

पूर्वी फक्त उत्पादन, सेवा उद्योग, कृषी आधारित उद्योग यांना प्रोत्साहन दिले जात होते. आता त्यात ई-वाहतूक, ब्रँड आधारित विक्री केंद्रे, कुक्कुटपालन, अंडी उबवणी केंद्र, मधमाशी पालन, मत्स्यपालन, रेशीम उद्योग, होम-स्टे, क्लाऊड किचन, जलक्रीडा, मासेमारी आणि प्रवासी वाहतुकीसाठी बोट सेवा यांचा समावेश करण्यात आला आहे. यामुळे उद्योजकतेसाठी नव्या क्षेत्रांचे दरवाजे खुले झाले आहेत.

2. वयोमर्यादेतील शिथिलता

पूर्वी (CMEGP) योजनेच्या लाभासाठी कमाल वयोमर्यादा 45 वर्ष होती. आता ती अटी रद्द करून केवळ किमान वय 18 वर्ष पूर्ण असणे पुरेसे आहे. यामुळे जास्तीत जास्त जेष्ठ नागरिक, महिला आणि विविध स्तरातील व्यक्तींना सहभागी होता येणार आहे.

3. प्रकल्प किमतीतील वाढ

सेवा उद्योग व कृषीपूरक व्यवसायांसाठी प्रकल्पाची कमाल मर्यादा पूर्वी 20 लाख होती, ती आता 50 लाख करण्यात आली आहे. तसेच उत्पादन उद्योगांसाठी ही मर्यादा 50 लाखांवरून थेट 1 कोटी रुपये करण्यात आली आहे. यामुळे मोठ्या प्रकल्पांना आधार मिळेल आणि अधिक रोजगार निर्माण होण्यास मदत होईल.

4. भांडवली खर्चातील सुधारणा

पूर्वी खेळते भांडवल सेवा उद्योगांसाठी 30% आणि इमारत खर्च 20% पर्यंत मर्यादित होता. आता सेवा व कृषीपूरक उद्योगांसाठी खेळते भांडवल 60% पर्यंत, आणि उत्पादन उद्योगांसाठी 40% पर्यंत ठेवण्यात आले आहे. ही (CMEGP Update) सुधारणा उद्योग सुरू करण्यासाठी भांडवली अडथळा दूर करण्यासाठी उपयुक्त ठरेल.

5. प्रशिक्षण आणि पात्रता

CMEGP योजनेतून लाभ घेणाऱ्या प्रत्येक लाभार्थ्याला ऑनलाईन किंवा निवासी स्वरूपातील उद्योजकता प्रशिक्षण बंधनकारक करण्यात आले आहे. उत्पादन उद्योगासाठी 2 आठवडे, आणि सेवा व कृषीपूरक उद्योगांसाठी 1 आठवड्याचे प्रशिक्षण असणार आहे. प्रशिक्षणासाठी महाराष्ट्र उद्योजकता विकास केंद्र (MCED) किंवा DIC तसेच अन्य नामवंत संस्था सहभागी असतील.

6. शैक्षणिक पात्रता

पूर्वी उत्पादन उद्योगासाठी 10 लाखांवरील प्रकल्पांना 7वी उत्तीर्ण आणि 25 लाखांवरील प्रकल्पांना 10वी उत्तीर्ण अट होती. आता ती सुधारून, उत्पादन प्रकल्पासाठी 10 लाखांवरील लाभार्थ्यांना व सेवा/कृषीपूरक व्यवसायासाठी 5 लाखांवरील प्रकल्पांना किमान 8वी उत्तीर्ण असणे आवश्यक ठरवले आहे.

7. वित्तीय सहाय्य

सर्वसामान्य व विशेष प्रवर्गासाठी अनुदानाचे प्रमाणही वाढवण्यात आले आहे. उत्पादन उद्योगासाठी ग्रामीण भागात विशेष प्रवर्गाला 35% (कमाल रु. 17.5 लाख) आणि इतरांना 25% (कमाल रु. 12.5 लाख) इतके अनुदान दिले जाईल. सेवा उद्योगातही हे प्रमाण अनुक्रमे 35% आणि 25% असणार आहे.

8. योजना अंमलबजावणीतील सुधारणाः

पूर्वी (CMEGP) योजनेचे व्यवस्थापन तीन प्रकारच्या समित्यांमार्फत होत होते. आता केवळ “जिल्हास्तरीय कार्यबल समिती” (District Level Task Force Committee – DLTFC) ही एक समिती कार्यरत राहणार आहे. या समितीत बँक प्रतिनिधी आणि उद्योग संघटनांचे प्रतिनिधी असणार आहेत. त्यामुळे प्रक्रियेत सुसूत्रता व पारदर्शकता येईल.

9. बँकांच्या यादीत वाढ

पूर्वी (CMEGP) योजना फक्त राष्ट्रीयकृत बँकांपुरती मर्यादित होती. आता त्यात सहकारी, खाजगी व ‘AU Small Finance Bank’ चा समावेश करण्यात आला आहे. त्यामुळे वित्त पुरवठ्याचे पर्याय वाढतील.

10. ग्रामीण भागाची व्याख्या

CMEGP योजनेत ग्रामीण क्षेत्राची व्याख्या पंतप्रधान रोजगार निर्मिती कार्यक्रमात जशी केली आहे तशीच स्वीकारण्यात आली आहे. यामुळे योजनांची अंमलबजावणी सुसंगत पद्धतीने होईल.

सुधारित मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (CMEGP) ही योजना केवळ आर्थिक साहाय्यपुरती मर्यादित नसून ती एक समग्र विकासदृष्टीकोन बाळगणारी योजना ठरत आहे. या योजनेंतर्गत लाभार्थ्यांना आर्थिक पाठबळासोबतच प्रशिक्षण, मार्गदर्शन आणि व्यवस्थापनाचे तंत्र दिले जाते. यामुळे रोजगारनिर्मितीबरोबरच नवे उद्योग स्थापन होऊन राज्याच्या आर्थिक प्रगतीस चालना मिळते.

या योजनेत (CMEGP Update) सुधारणा केल्याने जास्तीत जास्त युवक-युवतींना स्वावलंबनाचा मार्ग खुला झाला आहे. विविध सामाजिक घटक, ग्रामीण व शहरी नागरिक, महिला, दिव्यांग व मागासवर्गीय लोक यांच्यासाठी ही योजना आता अधिक सुलभ, समावेशक आणि परिणामकारक ठरत आहे.

उद्योग, उर्जा व कामगार विभाग शासन निर्णय: मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (CMEGP) योजनेच्या तरतूदींमध्ये सुधारणा करणेबाबत शासन निर्णय पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.

या लेखात, आम्ही मुख्यमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम योजनेच्या तरतूदींमध्ये सुधारणा! (CMEGP Update) विषयीची संपूर्ण माहिती दिली आहे. मला आशा आहे की तुम्हाला हा लेख आवडला असेल. तुम्हाला हा लेख आवडला तर नक्की शेअर करा. तुम्हाला या लेखाबद्दल काही प्रश्न असल्यास, कृपया टिप्पणी द्या.

खालील लेख देखील वाचा !