महसूल व वन विभाग महाराष्ट्र शासन निर्णय - GR वृत्त विशेष

वाळू/रेतीच्या उत्खनन व वाहतुकीसाठी आता नवीन नियम; जाणून घ्या संपूर्ण मार्गदर्शक सूचना!

July 3, 2025 MSDhulap Team

महाराष्ट्र राज्यातील वाळू/रेतीचे उत्खनन व वाहतूक या क्षेत्रात अनेक वर्षांपासून नियमबाह्य व बेकायदेशीर गोष्टी घडत होत्या. यामुळे पर्यावरणाची हानी, महसूल गळती आणि प्रशासकीय अडचणी निर्माण होत होत्या. याच पार्श्वभूमीवर महाराष्ट्र शासनाने 3 जुलै 2025 रोजी एक महत्त्वपूर्ण निर्णय घेत “वाळू/रेतीचे उत्खनन व त्याच्या वाहतूकीच्या वेळेबाबत मार्गदर्शक सूचना (Sand Excavation Transportation Guidelines)” जाहीर केल्या आहेत.

Table of Contents

वाळू/रेतीच्या उत्खनन व वाहतुकीसाठी आता नवीन नियम! Sand Excavation Transportation Guidelines:

वाळू/रेतीच्या उत्खनन व वाहतुकीसाठी आता खालील कायदेशीर संदर्भांच्या आधारे तयार करण्यात आला आहे:

महाराष्ट्र खनिज उत्खनन (विकास व नियमन) नियम, 2013.
महसूल व वन विभागाचे दिनांक 02.03.2022 व 08.04.2025 चे आदेश.
“वाळू निर्गती धोरण 2025” अंतर्गत नियम व अटी.

उत्खननाच्या वेळेसंबंधी महत्त्वाचे निर्देश:

वाळूचे उत्खनन केवळ सकाळी 6.00 ते सायंकाळी 6.00 या वेळेतच करणे बंधनकारक आहे.

या वेळेबाहेरील उत्खनन बेकायदेशीर समजले जाईल.
असे आढळल्यास संबंधितांवर कायदेशीर कारवाई करण्यात येईल.

वाहतुकीसाठी दिलेली विशेष सवलत:

सकाळी 6 ते संध्याकाळी 6 या वेळेत जे वाळूचे उत्खनन केले जाईल, त्याची वाहतूक (eTP घेऊन) 24 तास करता येईल. त्यासाठी खालील नियम लागू आहेत:

eTP (Electronic Transit Pass) हे 24×7 तयार करता येतील.
eTP मध्ये नमूद वेळेतच वाहतूक वैध असेल.
या वाहतुकीसाठी दिलेले नियम आणि अटी पाळणे अनिवार्य आहे.

वाहतुकीसाठी लागू असणाऱ्या अटी व शर्ती:

1. Geo-Fencing बंधनकारक

सकाळी 6 ते सायंकाळी 6 या वेळेत उत्खनन झालेल्या वाळूच्या साठ्याचे स्वतंत्र Geo-Fencing करणे आवश्यक.

2. रात्री वाहतूक निषिद्ध

सायंकाळी 6 ते सकाळी 6 या वेळेत वाळू साठा असलेल्या ठिकाणी कोणतेही वाहन दिसल्यास ते बेकायदेशीर समजले जाईल.
यावर दंडात्मक कारवाई केली जाईल.

3. GPS यंत्रणा अनिवार्य

वाहतूक करणाऱ्या सर्व वाहनांमध्ये AIS-140 IRNSS प्रमाणित GPS डिव्हाइसेस बसवणे बंधनकारक.

4. CCTV निरीक्षण

वाळू साठवणूक स्थळी 24×7 CCTV कॅमेरे बसवणे व कार्यरत ठेवणे आवश्यक.
दर 15 दिवसांनी फुटेज तहसील कार्यालयात जमा करणे अनिवार्य.
हे CCTV लाईव्ह महाखनिज पोर्टलवर उपलबद्ध असले पाहिजे.

5. वाहनाकडे वैध eTP असणे आवश्यक

कोणतेही वाहन वाळूची वाहतूक करत असल्यास त्याच्याकडे वैध कालावधीतील eTP असणे आवश्यक आहे.

6. कालबाह्य eTP अमान्य

कालावधी संपल्यानंतरही वाहतूक केल्यास ती बेकायदेशीर मानली जाईल आणि कारवाई होईल.

अटींचे उल्लंघन झाल्यास:

वरील अटींचे उल्लंघन झाल्यास संबंधित वाहन, वाहनचालक, ठेकेदार, साठा धारक यांच्यावर मौल्यवान खनिज उत्खनन कायद्यानुसार (MMDR Act) आणि भारतीय दंड संहिता (IPC) अंतर्गत कठोर कारवाई करण्यात येईल.

पूर्वीच्या आदेशांमधील बदल:

वाळू/रेतीचे उत्खनन/वाहतूक (Sand Excavation Transportation Guidelines) नवीन निर्णयानुसार दिनांक 08.04.2025 रोजी निर्गमित शासन आदेशातील काही भाग (भाग 5, 6, आणि 13) वगळण्यात आले आहेत. त्यामुळे नवीन आदेश हा वाळू वाहतुकीच्या वेळेच्या संदर्भात अंतिम आणि प्रभावी असेल.

वाळू/रेतीचे उत्खनन/वाहतूक (Sand Excavation Transportation Guidelines) मार्गदर्शक सूचनांमुळे वाळूच्या उत्खनन आणि वाहतुकीच्या प्रक्रियेत पारदर्शकता, कार्यक्षमतेत वाढ, महसूल वाढ, आणि पर्यावरण संरक्षण साध्य होण्याची अपेक्षा आहे. वाहतूक सवलतीमुळे प्रकल्पांच्या वेळेत पूर्ततेस मदत होईल आणि वाहनांच्या क्षमतेचा योग्य वापर केला जाईल.

महसूल व वन विभाग शासन निर्णय:

वाळू/रेतीचे उत्खनन व त्याच्या वाहतूकीच्या वेळेबाबत मार्गदर्शक (Sand Excavation Transportation Guidelines) सूचना निर्गमित करण्याबाबत शासन निर्णय पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.

या लेखात, आम्ही वाळू/रेतीच्या उत्खनन व वाहतुकीसाठी आता नवीन (Sand Excavation Transportation Guidelines) नियम! विषयीची संपूर्ण माहिती दिली आहे. मला आशा आहे की तुम्हाला हा लेख आवडला असेल. तुम्हाला हा लेख आवडला तर नक्की शेअर करा. तुम्हाला या लेखाबद्दल काही प्रश्न असल्यास, कृपया टिप्पणी द्या.

खालील लेख देखील वाचा!